به‌‌منظور مطالعه ترکیب‌‌پذیری عمومی و خصوصی و هتروزیس شش لاین گوجه فرنگی، از یک طرح دای‌‌آلل 6×6 استفاده شد. والدین تلاقی‌‌ها، لاین‌‌های 486(P1)، 208 (P2)، 6/151 (P3) Kim (P4)، 1010 (P5) و 542 (P6) با ویژگی‌‌های متفاوت از نظر عملکرد و سایر صفات مورد مطالعه بودند که از بخش سبزی و صیفی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کشور تهیه شدند. والدین به‌‌همراه 15 دورگ F1 حاصل از تلاقی‌‌های دای‌‌آلل یک‌‌طرفه آنها (در مجموع 21 نژادگان)در قالب طرح بلوک‌‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان قزوین در بهار سال 1399 کشت و صفات عملکرد میوه، تعداد میوه در بوته، وزن میوه و درصد مواد محلول اندازه‌‌گیری شدند. نتایج تجزیه واریانس داده‌‌ها در قالب روش دوم گریفینگ با فرض والدین ثابت نشان داد که تفاوت بین نژادگان‌‌‌ها و همچنین تفاوت بین ترکیب‌‌پذیری عمومی والدین و خصوصی دورگه‌ها در تمامی صفات معنی‌‌دار بود که نشان‌‌دهنده نقش هر دو اثر افزایشی و غیر افزایشی ژنها در توارث صفات بود. نسبت بیکر و نیز نسبت هانگ و هالند برای تمامی صفات مورد مطالعه نیز بین نیم تا یک به‌‌دست آمد که نشان دهنده نقش هر دو اثر افزایشی و غیرافزایشی ژنها با سهم بیشتر اثر افزایشی در کنترل تمامی صفات بود. مقایسه والدین و تلاقی‌‌ها نشان داد که لاین Kim برای صفات عملکرد میوه و تعداد میوه در بوته، لاین 1010 برای وزن میوه و لاین 468 برای درصد املاح محلول، دارای بالاترین ترکیب‌‌پذیری عمومی مثبت و معنی‌‌دار و تلاقی 1010×6/151 برای صفات عملکرد میوه و وزن میوه، تلاقیKim×542 برای تعداد میوه در بوته و تلاقی 6/151×Kim برای درصد املاح محلول دارای بالاترین ترکیب‌‌پذیری خصوصی مثبت و معنی‌‌دار بودند. در مجموع نتایج این آزمایش نشان داد که تلاقی‌‌های 208×6/151 و 6/151×1010 برای عملکرد میوه، 1010×542 برای تعداد میوه در بوته و 208×6/151 برای درصد املاح محلول، بالاترین میزان هتروزیس مثبت و معنی‌‌دار را نسبت به والد برتر خود داشتند و ارزشمندترین تلاقی‌‌ها در این آزمایش بودند، اما برای صفت وزن میوه، فقط تلاقی 468×6/151 دارای هتروزیس مثبت و معنی‌‌دار نسبت به متوسط والدین بود.
Rabiei B, Khosh Akhlagh F. Studying Combining Ability and Heterosis of Important Traits in Tomato (Lycopersicon esculentum Mill.) Using Diallel Crosses. IJHST 2023; 24 (4) :525-540 URL: http://journal-irshs.ir/article-1-664-fa.html
ربیعی بابک، خوش اخلاق فرزاد. مطالعه ترکیب‌‌پذیری و هتروزیس صفات مهم گوجه فرنگی با استفاده از روش تجزیه دای‌‌آلل. مجله علوم و فنون باغبانی ایران. 1402; 24 (4) :525-540
