مناطق جنوبی خراسان رضوی رویش‌گاه مهمی برای انجیرهای وحشی و خودرو بوده که از نظر خوراکی و نیز اهداف به‌نژادی اهمیت دارند. هم‌چنین پرورش تجاری انجیر در این استان رایج است. در پژوهش حاضر، ارزیابی ریخت‌شناسی برگ و میوه در انجیرهای اهلی و وحشی جنوب خراسان رضوی در سال‌های 1401-1400 انجام شد. گیاهان از رویش‌گاه‌ها و باغ‌های انجیر شهرستان‌های گناباد، بجستان و بردسکن انتخاب شدند. هم‌چنین سه نمونه از انجیرهای استهبان، استان فارس که جزو توده‌های برتر می‌باشند به عنوان شاهد انتخاب شدند و داده‌های پژوهش حاضر با آنها مقایسه شد. در بررسی خصوصیات ریخت‌شناسی از توصیف‌گر بین المللی IPGRI و هم‌چنین دستورالعمل ملی آزمون‌های تمایز، یکنواختی و پایداری در انجیر(موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال ایران) استفاده گردید. اندازه‌گیری‌ها در اواسط دوره رسیدگی روی برگ و میوه صورت گرفت. نتایج نشان داد که گوناگونی بسیار بالایی در صفات برگ و میوه انجیرهای مورد مطالعه وجود دارد که برخی از این صفات از جنبه خوراکی و نیز برنامه‌های به‌نژادی انجیر مهم تلقی می‌شوند. مقایسه میانگین داده‌ها نشان داد در صفات طول میان‌گره، تعداد میان‌گره، طول جوانه انتهایی، عرض جوانه انتهایی، تعداد برگ در شاخه یک‌ساله، طول لوب مرکزی، عرض پهنک برگ، طول دمبرگ و ضخامت دمبرگ کمترین مقدار در توده‌های خودرو و بیشترین مقدار در توده‌های محلی وجود داشت. در تعیین شاخص‌های اصلی، سه عامل (در مجموع شامل هفت صفت) بیش از 93 درصد از گوناگونی مشاهده شده در این انجیرها را توجیه کردند. در تجزیه خوشه‌ای، توده‌های مورد مطالعه در دو گروه مجزا قرار گرفتند. انجیرهای محلی توده‌های شماره 4، 5، 6، 22، 23، 50 و 53 و از انجیرهای خودرو توده‌های شماره 10، 12، 51 و 55 دارای صفات برتر بوده و جهت بررسی بیشتر به عنوان قابلیت کاشت تجاری معرفی می‌گردند.
Bagheri A H, Alizadeh M, Seifi E, Zeinalinezhad K, Zeinalinezhad K. Morphological evaluation of the leaf and fruit of edible fig accessions in South Khorasan Razavi. IJHST 2023; 24 (4) :577-600 URL: http://journal-irshs.ir/article-1-660-fa.html
باقری محمد حسن، علیزاده مهدی، سیفی اسماعیل، جعفری مسلم، زینلی نژاد خلیل. ارزیابی ریخت‌شناسی برگ و میوه انجیرهای خوراکی جنوب خراسان رضوی. مجله علوم و فنون باغبانی ایران. 1402; 24 (4) :577-600
