ایران به‌دلیل شرایط آب‌و‌هوایی گوناگون، تنوع بالایی ازگونههای گیاهان باغی از جمله تمشک‌سیاه را دارا است. تمشک‌سیاه به‌دلیل دارا بودن ترکیبات فنولی و فلاونوئیدی، یکی از مهم‌ترین منابع تامینکننده آنتوسیانین و ترکیبات آنتی‌اکسیدانی است. مطالعه حاضر بهمنظور بررسی تنوع در ویژگی‌های فیتوشیمیایی و رنگدانه‌های نژادگانهای تمشک‌سیاه ایران انجام گرفت. برای این منظور، چهار نژادگان از گونه R. sanctus از کلکسیون تمشک‌سیاه دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز انتخاب و در آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در دو سال مورد بررسی قرار گرفتند. در سه زمان مختلف نمونه‌برداری خرداد (شروع گرما)، مرداد (اوج گرما) و مهر (کاهش گرما) از هر دو بافت برگ و ساقه نژادگانهای مورد بررسی نمونه تهیه شد و به آزمایشگاه انتقالیافت. در نهایت از نمونه‌های تهیهشده عصاره گیاهی استخراج گردید و صفات IC50، فلاونوئید، فلاونون، فنول کل، آنتوسیانین، کلروفیل (a، b و کل( کارتنوئید اندازه‌گیری شد. براساس نتایج بهدستآمده اختلاف معنی‌داری بین نژادگانهای بررسیشده از لحاظ صفات به ترتیب در برگ و ساقه IC50 (17/33-95/72 درصد، 68/139-07/101 درصد)، فنول کل (17/172-77/117، 79/138-16/79 میلی‌گرم بر صد گرم ماده خشک)، فلاونوئید (76/389-79/275، 44/151-03/100 میلی‌گرم بر صد گرم ماده خشک)، فلاونون (06/54- 30/35 ، 17/54- 38/30 میلی‌گرم بر صد گرم ماده خشک)، آنتوسیانین (34/73- 33/50، 25/48- 34/35 میلی‌گرم بر صد گرم ماده تر) بههمراه دیگر صفات وجودداشت. نتایج نشانداد که بیشترین فعالیت آنتی‌اکسیدانی (کمترین میزان IC50)، فنول، فلاونوئید، فلاونون و آنتوسیانین در ماه مرداد و در ساقه و برگ بهدستآمد. براساس نتایج حاصل از تجزیه همبستگی و رگرسیون یک ارتباط مثبت و معنی‌دار بین میزان آنتی‌اکسیدان و ترکیبات فنولی وجود داشت. به‌طور کلی میتوان نتیجه گرفت که با افزایش دما در ماه مرداد، میزان IC50 کاهش پیدا کرده که میتواند در نتیجه افزایش میزان ترکیبات فنولی و فلاونوئیدی باشد که این افزایش در ترکیبات یاد شده میتواند سبب افزایش تحمل گیاه به گرما شود. در همین راستا، نژادگان بابلسر بهعنوان بهترین و متحمل‌ترین نژادگان از لحاظ صفات اندازه‌گیری شده مشخص گردید.
Shams Z, Eshghi S, Gharaghani A. Evaluation of Phytochemical Components and Photosynthesis Pigments Changes in Leaf and Stem of Iranian Blackberry (Rubus sanctus) Genotypes. IJHST 2024; 25 (1) :101-118 URL: http://journal-irshs.ir/article-1-375-fa.html
شمس زهرا، عشقی سعید، قرقانی علی. تغییرهای ترکیبات فیتوشیمیایی و رنگدانه‌های فتوسنتزی ساقه و برگ نژادگانهای تمشک‌سیاه (Rubus sanctus) ایران در طول فصل رشد. مجله علوم و فنون باغبانی ایران. 1403; 25 (1) :101-118
